نظرات ()

غنا چیست؟
مرحوم سید ابوالحسن اصفهانی در رساله ی وسیله این طور می فرماید:
غنا حرام است و گوش کردن به آن و کسب کردن به آن حرام است و تنها صدای خوب غنا نیست بلکه عبارت است از کشیدن صدا و گردانیدن آواز در حلق به کیفیت ویژه ای که طرب آور و مناسب مجلس لهو و لعب و محفل اهل معصیت و طرب باشد و نیز با آلات موسیقی ملایم و موافق باشد.
(برگرفته از کتاب گناهان کبیره)

غنا در قرآن
عنوان غنا یا موسیقی در قرآن بچشم نمی خورد چنانکه عنوان غنا در احادیث و روایات، فراوان به چشم می خورد. در قرآن عناوین و آیاتی دیده می شود که به «غنا» تفسیر شده است از جمله: آیه دوم سوره مؤمنون ]والذین هم عن اللغو معرضون[ و آیه ششم سوره لقمان ]و من الناس من یشتری لهوالحدیث[ و آیه سی ام سوره حج ]واجتنبوا قول الزور[ و...

جلوه های بیزاری اسلام از غنا
اسلام در جلوه های مختلف، تنفر خود از «غنا حرام» را در چشم انداز مردم به ویژه مؤمنان درمعرض نمایش قرارداده است ازجمله:

1-تضعیف جایگاه غنا در زندگی انسان:
غنا حرام در زندگی جایگاه قابل ستایشی ندارد، حتی ملائک رحمت به مکانی که در آن ابزار غنا و نیز خمر (مسکرات) وجود دارد نازل نمی کردند و همچنین برکات از آن منزل رخت برمی بندد: «... لاتدخل الملائکه بیتاً فیه خمر او دف او طنبور او نرد ولایستجاب دعائهم و ترفع عنهم البرکه »(22)

2- نوازندگان سفلگانند:
از امام صادق(ع) سؤال کردند سفله (آدم پست) کیست؟ امام (ع) پاسخ داد: «من یشرب الخمر و یضرب الطنبور»(23)

3- نشانه روزگار ناشایسته
روزگار ناشایسته، روزگاری که مردم آن نمازها را نادیده می انگارند، به تمایلات نفسانی اهمیت می دهند، قرآن را به خاطر غیرخدا می آموزند، علم فقه را برای غیرخدا فرامی گیرد، اولاد زنا، زیاده اند، غنا حرام را در هنگام قرائت قرآن به کار می برند، اهل غنا و به کارگیری ابزارند، رعایت مسئله امر به معروف و نهی ازمنکر ناخوشایند است، از این چنین افرادی در ملکوت آسمانها به عنوان آدم های پلید و نجس (ناپاک) یاد می شوند. 24

آثار منفی لهو
سؤال: چرا «لهو» مورد نکوهش و تحریم است؟
پاسخ: باید اثرات خطرناک لهو را مورد توجه قرارداد تا روشن شود که راز حرمت آن چیست.
تردیدی نیست که لهو نامشروع، همان سرگرمی های ناسالم است چیزی که می تواند اثرات غنا نامشروع را به همراه داشته باشد و اساساً غنا حرام یکی از مصادیق آن است که برخی از اثرات منفی آن عبارت اند از:

الف: سستی اراده:
سرگرمی غفلت زا یعنی سرگرمیهای نامطلوب باعث سستی اراده آدمی است. قال علی(ع): «اللهو یفسد عزائم الجد»(25) آن حضرت(ع) همواره یاران را از پرداختن به لهو و لعب منع می کردند. آن حضرت همچنین می فرمایند: «اهجر اللهو فانک لم تخلق عبثا فتلهو و لم تترک سدی فتلغو» (26) از سرگرمی بیجا دوری کنید زیرا تو بدون هدف، خلق نشده ای و یله و رها نمی باشی.

ب: دورماندن و غفلت از حقیقت:
دورماندن اندیشه آدمی از دستیابی به واقعیات نتیجه منفی توجه به لهو لعب (موسیقی مطرب، عناء حرام) است. حضرت علی(ع) می فرمایند: «ابعد الناس عن صلاح المستهتر باللهو»(27) دورترین مردم از صلاح کسی است که درلهو و لعب غوطه ور باشد.
نیز فرمود: «اول اللهو لعب و آخره حرب» (28) آغاز لهو، بازی است و انجام آن تخاصم و درگیری است.

ج: دورماندن از موفقیت و نجات:
حضرت علی(ع) فرمود: دورترین انسان از (رحمت) خدا کسی است که: سرگرم به شنیدن غناء باشد (یکی از مصادیق لهو، غنا است). توجه: لهو، اختصاص به غنا ندارد و هرگونه سرگرمی غیرمجاز و نامشروع را شامل می گردد. بر این اساس، برخی از مجالس «تأتر»، سینما، و بازیهای دیگر را که آثار منفی فوق را دارا باشند، از مصادیق لهو حرام خوانند و در میان عرب ها این مجالس را «ملهی» گویند: در رهنمودی از امیرمؤمنان(ع) آمده است: «ابعد الناس من النجاح المستهتر باللهو و المزاح» 29 «دورترین کس به موفقیت کسی است که غرق در لهو و طرب باشد».
«لایثوب العقل مع اللعب» 30؛ «عقل آدمی در هنگام لعب (بازی وسرگرمی ناروا) کارآئی ندارد.
نیز فرمود: «لایفلح من وله باللعب»، «واستهتر باللهو والطرب»31 ؛ «کسی که به لعب (بازی ناروا) مشغول است سعادت و موفقیتی به دست نمی آورد.»
در برابر لهو حرام، لهو حلال قرار دارد، سرگرمی مشروع (سرگرمی سالم). در حدیث آمده است: «لهو المؤمنین فی ثلاث: التمتع بالنساء و مفاکهه الاخوان، وصلاه اللیل»32 «سرگرمی سالم انسان های با ایمان در سه چیز است. کامگیری حلال از زن، شرکت در جلسات دوستان، و انجام نماز شب».

 

د: ضعف عقل

 لهو باعث ضعف عقل و تقویت حالت حماقت آدمی می شود، چنانچه امیرمؤمنان(ع) فرمود: «رب لهو یوحش حرا»(33)؛ «چه بسا که لهو و سرگرمی ناروا باعث احساس تنهائی آدمی گردد»، چنانکه در رهنمودی دیگر آمده است: «اللهو قوت الحماقه »(34)؛ «لهو، خوراک، حماقت است».

هـ: ضعف ایمان

 لهو و لعب مایه تضعیف شدن ایمان انسان می شود. قال علی(ع): «مجالس اللهو تفسد الایمان»(35) جلسات لهو سرگرمی ناروا دل آدمی را فاسد می کند
توجه: اسلام نه تنها شادی و سرور را مورد توجه و تمجید قرار می دهد. بلکه در برخی موارد بهای گرانسنگی برای پدیدآورنده آن قایل است، زیرا شادی و خنده و نشاط سالم در برخی موارد لازم و ضروری است و آنچه که مهم به نظر می رسد عبارت است از اولاً: شادی و سرور مومنان مورد تأکید و تمجید و تأیید اسلام است، امام صادق(ع) فرمود: «یفرحون لفرحنا و یحزنون لحزننا» (36)؛ «شیعیان ما در شادی ما شاد و در اندوه ما غمناک هستند.»
در بیان دیگر پیامبر اکرم(ص) نقل شده که: «افضل الأعمال بعد الصلاه ادخال السرور فی قلب المؤمن بمالا اثم فیه(37) و چنان که فرموده اند هرکس شیعیان ما را شاد بسازد ما را خشنود ساخته است. بنابراین، اصل شادی و سرورنه تنها نکوهیده نیست بلکه مورد تمجید است.
ثانیاً: شادی و سروری که زمینه ساز توجه به خدا باشد مورد تأیید است نه شادی و سرور غفلت زا و انحراف آور که این نوع از شادی جز فساد قلبی نتیجه ای به بار نمی آورد. این نوع سرور است که مورد نکوهش اسلام است و فلسفه تحریم غنا را می توان در همین نکته جویا شد.
(برگرفته از نوشته های سید محمد شفیعی)